Zwrot kosztów procesu – główne zasady

Zwrot kosztów procesu – główne zasady

Strona wnosząca sprawę do sądu w większości przypadków musi brać pod uwagę koszty procesu, które będzie musiała pokryć. Pozwy, czy też inne pisma procesowe często podlegają opłacie sądowej. Kolejnymi częstymi wydatkami związanymi z prowadzeniem sprawy sądowej są wynagrodzenia dla radców prawnych lub adwokatów czy np. wynagrodzenia biegłych powołanych w toku sprawy.

Jakie koszty procesu podlegają zwrotowi?

Kodeks postępowania cywilnego przewiduje zwrot kosztów, które są „niezbędne do celowego dochodzenia praw i celowej obrony”.

Koszty procesu to m.in.:

• koszty sądowe (np. opłata od pozwu czy wydatki na biegłego),
• wydatki związane z przejazdami do sądu strony lub jej pełnomocnika,
• równowartość zarobku utraconego wskutek stawiennictwa strony w sądzie, gdy jej stawiennictwo jest obowiązkowe,
• koszty zastępstwa przez zawodowego pełnomocnika,
• koszty mediacji, gdy sprawa została skierowana do mediacji przez sąd.

Jak sformułować wniosek o zwrot kosztów procesu?

Co do zasady kodeks postępowania cywilnego przewiduje, że zwrot kosztów procesu następuje na żądanie strony. Wniosek taki jest konieczny, gdy reprezentuje nas radca prawny czy adwokat. Jeśli występujemy bez zawodowego pełnomocnika sąd z urzędu zasądzi te koszty.

Wniosek należy złożyć do momentu zamknięcia rozprawy bezpośrednio poprzedzającej wydanie orzeczenia, jednak najlepiej zrobić to już na samym początku tj. w piśmie wszczynającym postępowanie (pozwie, wniosku itd.).

Wniosek o zasądzenie kosztów od przeciwnika można sformułować w następujący sposób: „Wnoszę o zasądzenie od powoda na rzecz pozwanego kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych”.

Zasady zwrotu kosztów procesu

Zasadą jest, że strona przegrywająca sprawę obowiązana jest zwrócić przeciwnikowi koszty procesu.

Koszty postępowania w niektórych przypadkach nie będą zwrócone w całości. Ustawodawca przewidział bowiem pewne ograniczenia w tej kwestii. Dla przykładu:

1. W razie częściowego uwzględnienia żądań sąd może wzajemnie znieść koszty albo rozłożyć je stosunkowo między strony. 
2. Koszty procesu, w którym zawarto ugodę, znosi się wzajemnie (chyba, że strony przewidziały inaczej). 
3. W wypadkach szczególnie uzasadnionych sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami (tzw. zwrot kosztów zgodnie z zasadą słuszności).
4. Zwrot kosztów należy się pozwanemu pomimo uwzględnienia powództwa, jeżeli nie dał powodu do wytoczenia sprawy i uznał przy pierwszej czynności procesowej żądanie pozwu (dlatego ważne jest, aby przed skierowaniem sprawy do sądu najpierw na etapie przedsądowym wezwać swojego przeciwnika do zapłaty).

Odsetki od zwrotu kosztów procesu – nowość od 2019 r.

Pewną nowość w omawianej kwestii stanowią wprowadzone nowelizacją kpc z 2019 r. przepisy przewidujące również odsetki od zwrotu kosztów procesu. Są one zasądzane w wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie w spełnieniu świadczenia pieniężnego, za czas od dnia uprawomocnienia się orzeczenia, którym je zasądzono, do dnia zapłaty.

Zasądzone koszty procesu. Co dalej?

Nie zawsze zasądzenie kosztów procesu oznacza, że strona wygrywająca postępowanie realnie otrzyma należne jej pieniądze. Jeżeli strona przeciwna nie zechce dobrowolnie zwrócić nam tychże kosztów możemy dochodzić je na drodze postępowania egzekucyjnego.